W dzisiejszych czasach: pośpiech, nerwowość czy niewłaściwe odżywianie niestety stają się stałym elementem życia coraz większej ilości osób. Czynniki te, mogą powodować tzw. dolegliwości brzuszne. Jesienią i wiosną w przejściowych porach roku, organizm człowieka może być osłabiony, zachodzą w nim wówczas liczne zmiany hormonalne, które mogą sprzyjać rozwojowi m.in. choroby wrzodowej.

Wrzody trawienne są to ubytki w błonie śluzowej – żołądka, dwunastnicy lub dolnej części przełyku. Mężczyźni chorują dwukrotnie częściej na chorobę wrzodową dwunastnicy niż kobiety, natomiast częstość występowania wrzodów żołądka nie różni się w zależności od płci. Co ciekawe na chorobę wrzodową częściej chorują osoby z grupą krwi „0”, niż pozostali.

Chorobę wrzodową wywołuje głównie bakteria Helicobacter pylori, która odpowiada za 75-90% wrzodów dwunastnicy i 70% wrzodów żołądka. Można się nią zarazić drogą pokarmową. Ponad połowa z nas jest nosicielem tej bakterii, ale nie u wszystkich wywoła ona objawy i nie wszyscy będą wymagać leczenia. Jedną z istotnych przyczyn rozwoju choroby wrzodowej jest również długotrwały stres, który powoduje zaburzenia pracy przewodu pokarmowego oraz zwiększa wytwarzanie kwasów żołądkowych, które z kolei mogą uszkadzać błonę śluzową. Za ważną i dość częstą przyczynę uważa się również stosowanie w nadmiarze popularnych leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, które powodują uszkodzenie komórek nabłonka żołądka. Duży wpływ na powstawanie wrzodów ma także nadużywanie alkoholu oraz palenie papierosów. U palaczy częściej dochodzi także do nawrotów choroby wrzodowej, a zmiany trudniej się goją.

Objawami, które powinny skłonić nas do wizyty u lekarza są m.in.: pobolewanie w nadbrzuszu, zgaga, odbijania, uczucie cofania się kwaśnej treści pokarmowej do przełyku, nudności, niesmak w ustach, spadek masy ciała, a także czkawka i wzdęcia po obfitym posiłku. Głównym objawem choroby wrzodowej żołądka jest najczęściej ból w nadbrzuszu, występujący na czczo (tzw. bóle głodowe, często pojawiające się w nocy lub wcześnie rano) lub w pierwszych trzech godzinach po posiłkach. Ustępowanie lub zmniejszenie się dolegliwości po spożyciu niewielkiego, lekkiego posiłku jest z kolei bardziej charakterystyczne dla owrzodzenia dwunastnicy. W przypadku braku leczenia dolegliwości powracają co kilka miesięcy – często wiosną i jesienią co może doprowadzić do groźnych powikłań jak np. perforacji (przedziurawienia) przewodu pokarmowego czy krwotoku.

Niepokojące objawy mogące świadczyć o chorobie wrzodowej, są słusznie najczęstszym powodem zgłaszania się do lekarza specjalisty – gastroenterologa. Gastroenterolog po zebraniu wywiadu i badaniu zdecyduje czy należy wykonać dodatkowe badania laboratoryjne. W uzasadnionych przypadkach może być wskazane wykonanie gastroskopii, która polega na wprowadzeniu do żołądka wziernika (tzw. endoskopu), dzięki któremu zbadany zostanie przełyk, żołądek i początkowy odcinek dwunastnicy. Badanie to pozwala rozpoznać u pacjenta nadżerki (płytkie ubytki w błonie śluzowej) lub owrzodzenia (głębokie ubytki) oraz ewentualny stan zapalny.

Standardem w leczeniu wrzodów są obecnie tzw. „leki przeciw nadkwasocie” Zmniejszają one kwaśność soku żołądkowego, dolegliwości bólowe, oraz stan zapalny. Z jednej strony leczą one zaistniałe już zmiany w błonie śluzowej (wrzody, zapalenie), z drugiej strony działają ochronnie przed nawrotem dolegliwości.

Trzeba pamiętać, że zdrowy tryb życia, począwszy od odżywiania po eliminację stresu, odpoczynek czy aktywność fizyczną, stanowi profilaktykę wielu groźnych chorób m.in. choroby wrzodowej.

Lek. Łukasz Firkowski
specjalista gastroenterolog

Jestem lekarzem, absolwentem Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Jestem specjalistą chorób wewnętrznych. Wkrótce kończę również specjalizację z zakresu gastroenterologii. Obecnie pracuję w Klinice Gastroenterologii i Hepatologii Centralnego Szpitala Klinicznego w Katowicach Ligocie. Jestem osobą stale podnoszącą swoje kwalifikacje poprzez samokształcenie, udział w licznych konferencjach naukowych, wykładach itp. Ukończyłem m.in. kurs endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz kurs ultrasonografii jamy brzusznej (USG).